SPRAWOZDANIE Z XLVIII OLIMPIADY HISTORYCZNEJ 2021/2022
W roku szkolnym 2021/2022 Polskie Towarzystwo Historyczne zorganizowało czterdziestą ósmą edycję Olimpiady Historycznej dla młodzieży szkół ponadpodstawowych. Przeprowadzenie Olimpiady było możliwe dzięki pracy Komitetu Głównego Olimpiady Historycznej, działającego w strukturach PTH, Komitetów Okręgowych oraz Komitetów Szkolnych zrzeszających nauczycieli z całego kraju. Olimpiada Historyczna została zrealizowana dzięki dotacji Ministerstwa Edukacji i Nauki przy wsparciu Kancelarii Sejmu RP oraz Instytutu Pamięci Narodowej, a także innych instytucji, w tym uczelni wyższych.
Eliminacje I stopnia
Eliminacje szkolne (I stopnia) Olimpiady Historycznej zorganizowane zostały przez Szkolne Komisje Olimpiady Historycznej w dniach 11 października–24 listopada 2021 r. Przystąpiło do nich 2800 uczniów. Tematy prac pisemnych miały następujące brzmienie:
Starożytność: Rozważ wpływ religii na życie polityczne, społeczne i kulturalne starożytnej Grecji i Rzymu.
Średniowiecze: Scharakteryzuj i oceń relacje kulturowe między Bizancjum, Arabami i Państwem Franków.
Nowożytność: Scharakteryzuj genezę i oceń znaczenie rewolucji amerykańskiej.
Historia XIX wieku: Rozważ czy powstanie krakowskie miało charakter rewolucji.
Historia XX wieku: Scharakteryzuj postawy Polaków wobec władzy komunistycznej w latach 1944/45-1956.
Historia parlamentaryzmu w Polsce: Przedstaw rolę i znaczenie sejmów egzekucyjnych z lat 1562-1565 w procesie reformy państwa.
Historia regionu: Przedstaw zakończenie II wojny światowej i pierwsze lata powojenne w Twoim regionie.
Uczniowie, którzy uzyskali ocenę dobrą plus, bardzo dobrą lub celującą, zostali dopuszczeni do eliminacji ustnych, które zorganizowano w dniach 22-24 listopada 2021 r. W czasie eliminacji ustnych uczniowie odpowiadali na trzy pytania: 1) z zakresu podstawy programowej z historii dla szkół ponadpodstawowych, 2) z zakresu jednej z wybranych specjalności, 3) z zakresu znajomości trzech wybranych lektur z wykazu przygotowanego przez Komitet Główny. W wyniku zawodów ustnych I etapu Komisje Szkolne wyłoniły 1556 osób, które zostały zakwalifikowane do II etapu.
Eliminacje II stopnia
Eliminacje II stopnia (etap okręgowy) zostały przeprowadzone w terminie od 15 do 30 stycznia 2022 r. i z uwagi na pandemię COVID-19 odbyły się w trybie hybrydowym. Eliminacje pisemne zostały przeprowadzone 15 stycznia 2022 r. w siedzibach 17 Komitetów Okręgowych. Do eliminacji pisemnych przystąpiło 1397 uczestników. Tematy wypracowań pisemnych tego etapu miały następujące brzmienie:
Starożytność: Scharakteryzuj i oceń osiągnięcia cywilizacyjne ludów starożytnego Bliskiego Wschodu.
Średniowiecze: Scharakteryzuj i oceń stosunki polsko-krzyżackie na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej i kulturowej w XIV-XV w.
Nowożytność: Przedstaw wpływ odkryć geograficznych XV/XVI w. na społeczeństwo, gospodarkę i kulturę Starego i Nowego Świata.
XIX wiek: Scharakteryzuj i oceń postawy Polaków wobec polityki zaborców w II połowie XIX w.
XX wiek: Scharakteryzuj i oceń politykę społeczną i gospodarczą II Rzeczypospolitej.
Parlamentaryzm: Porównaj zasadę trójpodziału władzy w ustawach zasadniczych z 1921, 1935 i 1952 r.
Komitety Okręgowe przekazały zakodowane prace uczniów do oceny ekspertom. Ocenione prace wraz z kartami ocen przedstawiono następnie do akceptacji poszczególnym Przewodniczącym Komitetów Okręgowych. Autorzy prac ocenionych notą co najmniej dobrą zostali zakwalifikowani do eliminacji ustnych, które odbyły się w dniach 16–30 stycznia 2022 r. W poszczególnych okręgach, w zależności od sytuacji epidemicznej, egzaminy ustne odbywały się w trybie stacjonarnym bądź w trybie on-line. W eliminacjach ustnych uczniowie odpowiadali przed komisjami na trzy pytania z zakresu: 1) wybranej specjalności, 2) podstawy programowej (zakres rozszerzony), 3) pięciu wybranych lektur (trzy z wykazu lektur ogłoszonego przez Komitet Główny oraz dwie wybrane przez ucznia).
Po przeprowadzonych eliminacjach ustnych Komitety Okręgowe wytypowały jako kandydatów do eliminacji centralnych osoby, które zajęły w danym okręgu trzy pierwsze lokaty (51 osób) oraz wskazały dodatkowe osoby (łącznie 49 osób w skali kraju) zgodnie z algorytmem uwzględniającym liczbę osób zakwalifikowanych do II etapu eliminacji w poszczególnych okręgach.
Prace kandydatów do eliminacji centralnych zostały przekazane Komitetowi Głównemu. Po rozpatrzeniu zgłoszonych odwołań na wniosek Przewodniczącego Komitet Główny Olimpiady Historycznej zdecydował o zakwalifikowaniu do eliminacji centralnych 103 uczestników.
Uczestnicy etapu okręgowego otrzymali w czasie eliminacji wyżywienie i zwrot kosztów podróży, natomiast zwycięzcy II etapu otrzymali od organizatorów nagrody książkowe oraz dyplomy.
Eliminacje III stopnia (centralne)
Eliminacje pisemne zostały podzielone na dwie części. Pracę pisemną na 1 z 6 tematów uczniowie pisali 2 kwietnia 2022 r. w siedzibach Komitetów Okręgowych na platformie internetowej Olimpiady Historycznej, natomiast analiza tekstów źródłowych i eliminacje ustne odbyły się 7-10 kwietnia 2022 r. w Gdańsku-Jelitkowie.
Tematyka prac pisemnych przedstawiała się następująco:
Starożytność: Scharakteryzuj migracje w świecie starożytnym i ich następstwa.
Średniowiecze: Od monarchii patrymonialnej do monarchii stanowej. Na wybranych przykładach scharakteryzuj proces przemian monarchii środkowoeuropejskich od XIII do XV wieku.
Historia nowożytna: Wojna północna (1700-1721). Przedstaw genezę, przebieg i jej wpływ na układ sił w Europie.
Historia XIX wieku: Kobiety w walce o Polskę w dobie zaborów. Przedstaw zagadnienie na podstawie wybranych przykładów.
Historia XX wieku: Porównaj procesy upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej (1989-1991).
Historia parlamentaryzmu w Polsce: Sejm Rzeczypospolitej 1764-1793. Przedstaw rolę i znaczenie parlamentu w dobie reform i rozbiorów.
Zakodowane prace pisemne i analizy tekstu źródłowego zostały przekazane do oceny ekspertom Komitetu Głównego Olimpiady. Ocenione prace wraz z kartami ocen dwóch oceniających przedstawiono następnie do oceny i zatwierdzenia Przewodniczącemu Komitetu Głównego.
9 kwietnia 2022 r. odbyła się część ustna eliminacji III etapu, w czasie której uczestnicy odpowiadali przed komisjami na pytania z wybranej przez siebie epoki oraz na pytania dotyczące wybranych ośmiu lektur (pięć lektur z wykazu Komitetu Głównego, trzy zaproponowane przez ucznia).
Po przeprowadzeniu eliminacji ustnych i podsumowaniu wszystkich ocen uzyskanych przez uczestników w czasie etapu centralnego Komitet Główny wyłonił laureatów i finalistów XLVIII Olimpiady Historycznej. Tytuł laureata przyznano 57 osobom, które w eliminacjach III stopnia uzyskały minimum 74 punkty. Tytuł finalisty otrzymało kolejnych 46 uczniów.
10 kwietnia 2022 r. odbyła się uroczysta ceremonia zakończenia XLVIII Ogólnopolskiej Olimpiady Historycznej, w której udział wzięli: Dyrektor Biura Komunikacji Społecznej Kancelarii Sejmu RP Jan Morwiński, Pomorska Kurator Oświaty Małgorzata Bielang, Dyrektor Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej Adam Hlebowicz, Naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Gdańsku Katarzyna Lisiecka oraz członkowie Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego. Zostały także odczytane listy Marszałek Sejmu Elżbiety Witek oraz Ministra Edukacji i Nauki Przemysława Czarnka skierowane do uczniów biorących udział w Olimpiadzie.
Zwycięzcą Olimpiady został Aleksander Antoniuk z XXVII Liceum Ogólnokształcącego im. T. Czackiego w Warszawie, który otrzymał główną nagrodę rzeczową Marszałek Sejmu RP (komputer przenośny). Drugi komputer, ufundowany przez Kancelarię Sejmu RP, odebrała Anna Konczarek z Publicznego Liceum Ogólnokształcącego Uniwersytetu Łódzkiego im. Sprawiedliwych wśród Narodów Świata w Łodzi, która była najlepszą laureatką z zakresu specjalności historia parlamentaryzmu w Polsce. Specjalną Nagrodę Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej wręczono najlepszemu laureatowi z zakresu specjalności historia XX wieku – Tymoteuszowi Dadokowi z Zespołu Szkół Ogólnokształcących z Oddziałami Dwujęzycznymi im. S. Żeromskiego w Bielsko-Białej. Pozostałe nagrody rzeczowe i książkowe ufundowane przez MEiN, Kancelarię Sejmu, IPN oraz Instytut Literatury rozdano między pozostałych laureatów i finalistów XLVIII Olimpiady Historycznej.
Uczestnikom etapu centralnego zapewniono noclegi i wyżywienie w Hotelu Prawdzic Resort&Conference oraz w Domu Wypoczynkowym „Rzemieślnik”, jak również opłacono koszty dojazdu do Gdańska. Ponadto 8 kwietnia 2022 r. uczestnicy eliminacji centralnych wzięli udział w wycieczce do Muzeum II Wojny Światowej.
Polskie Towarzystwo Historyczne oraz Komitet Główny Olimpiady Historycznej wyraża gorące podziękowania dla wszystkich osób i instytucji, których zaangażowanie i wsparcie umożliwiło organizację XLVIII Olimpiady Historycznej.
