W początku września Komitet Główny poinformował Komitety Okręgowe o szczegółowych zasadach organizacji aktualnej edycji Olimpiady Historycznej. Komitety Okręgowe do 12 września 2016 r. poinformowały szkoły ponadgimnazjalne na swoim obszarze o założeniach Olimpiady, rozsyłając do szkół jej terminarz, regulamin i program wraz zaproszeniem do udziału w eliminacjach. Do 17 X 2016 r. w 588 szkołach, w których uczniowie zgłosili nauczycielom chęć udziału w Olimpiadzie, zostały powołane trzyosobowe Szkolne Komisje Olimpiady Historycznej, które do 3 XI przyjmowały od uczniów zakodowane pisemne prace badawcze na jeden z tematów ogłoszonych 12 IX 2016 r., których brzmienie było następujące:
Do 3 XI trwała również internetowa rejestracja uczestników Olimpiady. Ogółem zarejestrowano 2949 uczniów (rok wcześniej 3236) z 588 szkół położonych na obszarze wszystkich województw. Między 3 a 10 XI eksperci Komisji Szkolnych dokonali oceny 2742 oddanych prac badawczych i ogłosili wyniki eliminacji pisemnych etapu szkolnego. Uczniowie, którzy uzyskali ocenę dobrą plus, bardzo dobrą lub celującą zostali dopuszczeni do eliminacji ustnych, które zorganizowano w dniach 21-23 XI. W czasie eliminacji ustnych uczniowie odpowiadali na trzy pytania: 1) z zakresu podstawy programowej z historii dla szkół ponadgimnazjalnych, 2) z zakresu jednej z wybranych specjalności, 3) z zakresu znajomości trzech wybranych lektur z wykazu przygotowanego przez Komitet Główny.
W wyniku zawodów ustnych I etapu Komisje Szkolne wyłoniły w całym kraju grupę 2241 uczniów, którzy zostali zakwalifikowani do etapu okręgowego Olimpiady Historycznej. Komitety Okręgowe, po odebraniu od Komisji Szkolnych protokołów z przebiegu eliminacji I etapu, przekazały uczestnikom informację o miejscu i terminie zawodów II stopnia oraz sporządziły zbiorcze sprawozdania z I etapu w każdym okręgu, przekazane następnie Komitetowi Głównemu.
Eliminacje pisemne okręgowego etapu XLIII Olimpiady Historycznej zostały zorganizowane 14 stycznia (termin podstawowy) i 12 stycznia 2017 r. (termin dodatkowy) w miastach wojewódzkich. Przystąpiło do nich w sumie 1739 uczestników, którzy pisali prace na jeden z sześciu tematów ustalonych przez Komitet Główny:
Termin podstawowy:
Termin dodatkowy:
Komitety Okręgowe przekazały zakodowane prace uczniów do oceny ekspertom. Ocenione prace wraz z kartami ocen oceniającego przedstawiono następnie do akceptacji poszczególnym Przewodniczącym Komitetów Okręgowych. Autorzy prac ocenionych notą co najmniej dobrą plus (40 punktów) zostali zakwalifikowani do eliminacji ustnych, które odbyły się w dniach 15–31 stycznia 2017 r. w siedzibach Komitetów Okręgowych. W eliminacjach ustnych uczniowie odpowiadali przed komisjami na trzy pytania z zakresu: 1) wybranej specjalności, 2) podstawy programowej (zakres rozszerzony), 3) pięciu wybranych lektur (trzy z wykazu lektur ogłoszonego przez Komitet Główny oraz dwie wybrane przez ucznia).
Po przeprowadzonych eliminacjach ustnych Komitety Okręgowe wytypowały osoby, które zajęły pierwsze trzy lokaty (automatycznie zostały zakwalifikowane do eliminacji centralnych) oraz osoby z liczbą punktów większą niż 80, które zaproponowano Komitetowi Głównemu jako kandydatów do eliminacji centralnych.
Prace kandydatów do eliminacji centralnych zostały przekazane Przewodniczącemu Komitetu Głównego, który przeprowadził ich weryfikację i analizę porównawczą oraz dokonał zatwierdzenia wyników II etapu. Na wniosek Przewodniczącego Komitet Główny zdecydował o zakwalifikowaniu do eliminacji III stopnia uczestników, którzy zajęli pierwsze trzy lokaty w okręgach, oraz kandydatów, którzy w eliminacjach okręgowych uzyskali wynik powyżej 95 punktów. Po rozpatrzeniu zgłoszonych odwołań do eliminacji centralnych zakwalifikowano 94 uczniów.
W ramach eliminacji II stopnia Komitety Okręgowe, we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej i publicznymi uczelniami wyższymi, organizowały spotkania warsztatowe i wykłady dla nauczycieli i opiekunów uczestników Olimpiady.
W czasie eliminacji pisemnych i ustnych II stopnia w większości okręgów zorganizowano wyżywienie dla uczestników Olimpiady i ich nauczycieli-opiekunów, sfinansowane z dotacji MEN. Uczniom zapewniono możliwość zwrotu poniesionych kosztów podróży.
W czasie eliminacji pisemnych i ustnych II stopnia Polskie Towarzystwo Historyczne korzystało z pomieszczeń udostępnianych przez uczelnie wyższe, instytucje badawcze oraz szkoły we wszystkich miastach wojewódzkich. Wartość tego użyczenia, uwzględniająca również szacowany koszt udostępnienia sal na dodatkowe spotkania z uczestnikami i ich opiekunami organizowane w 2016 r. w poszczególnych okręgach, oszacowano według danych przedstawionych przez Komitety Okręgowe na 27 057 zł.
Uczestnicy eliminacji okręgowych otrzymali nagrody książkowe ufundowane ze środków z dotacji MEN a także publikacje pozyskane przez Polskie Towarzystwo Historyczne i Komitety Okręgowe Olimpiady Historycznej od terenowych oddziałów Instytutu Pamięci Narodowej, uczelni wyższych, Kuratoriów Oświaty w Szczecinie i Opolu oraz lokalnych sponsorów i środków własnych PTH.
W czasie eliminacji II stopnia w całym kraju odbyły się spotkania z nauczycielami uczniów uczestniczących w Olimpiadzie. Większość z nich zorganizowano we współpracy z lokalnymi uczelniami wyższymi i Instytutem Pamięci Narodowej. Pracownicy tych instytucji przeprowadzili prelekcje o tematyce historycznej lub dotyczącej zagadnień związanych z pracą z uczniem zdolnym.
Eliminacje centralne zostały zorganizowane przez Komitet Główny Olimpiady w dniach 7-10 kwietnia 2017 r. w Gdańsku-Jelitkowie. Wzięło w nich udział 94 uczniów
Wszystkim zakwalifikowanym uczestnikom zapewniono noclegi i wyżywienie w Centrum Konferencyjnym „Dwór Prawdzica” oraz Domu Wypoczynkowym „Rzemieślnik” w terminie 7-10 kwietnia.
Dnia 8 kwietnia zorganizowano część pisemną eliminacji centralnych zawierającą: 1) przygotowanie wypracowania na wybrany temat z zestawu ustalonego przez Komitet Główny Olimpiady, 2) przygotowanie pisemnej analizy tekstu źródłowego wybranego odpowiednio dla każdej specjalności przez Komitet Główny. Tematyka prac pisemnych (pkt 1) przedstawiała się następująco:
Zakodowane prace pisemne i analizy tekstu źródłowego zostały przekazane do oceny ekspertom Komitetu Głównego Olimpiady. Ocenione prace wraz z kartami ocen dwóch oceniających przedstawiono następnie do oceny i zatwierdzenia Przewodniczącemu Komitetu Głównego.
W dniu 9 kwietnia odbyła się część ustna eliminacji III etapu Olimpiady, w czasie której uczestnicy odpowiadali przed komisjami na pytania z wybranej przez uczestnika dziedziny oraz pytania nt. zgłoszonych przez niego ośmiu lektur (pięć lektur z wykazu Komitetu Głównego, trzy zaproponowane przez ucznia).
Po przeprowadzeniu eliminacji ustnych i podsumowaniu wszystkich ocen uzyskanych przez uczestników w czasie etapu centralnego Komitet Główny wyłonił laureatów i finalistów XLIII Olimpiady Historycznej. Tytuł laureata przyznano 35 osobom, które w eliminacjach III stopnia uzyskały minimum 74 punkty. Tytuł finalisty otrzymało kolejnych 58 uczniów.
Dnia 10 kwietnia 2017 r. odbyła się uroczysta ceremonia zakończenia XLIII Ogólnopolskiej Olimpiady Historycznej, w której udział wzięli: Dyrektor Biura Komunikacji Społecznej Kancelarii Sejmu RP Jan Morwiński, reprezentanci Wszechnicy Sejmowej, Dyrektor Biura Edukacji Narodowej Instytutu Pamięci Narodowej – mgr Justyna Skowronek oraz członkowie Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Historycznego. Został także odczytany list Marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego skierowany do uczniów biorących udział w Olimpiadzie.
Zwycięzcą Olimpiady został Szymon Makowski z II Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Batorego w Warszawie, który otrzymał główną nagrodę rzeczową Marszałka Sejmu RP (komputer przenośny). Drugi komputer, ufundowany przez Kancelarię Sejmu RP, odebrał Hubert Chaszczewski ze Społecznego Liceum Ogólnokształcącego w Żarach. Specjalną Nagrodę Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej wręczono najlepszemu laureatowi z zakresu specjalności „Historia XX wieku” – Arkadiuszowi Piskorzowi z V Liceum Ogólnokształcącego im. A. Witkowskiego w Krakowie. Pozostałe nagrody rzeczowe i książkowe ufundowane przez MEN, Kancelarię Sejmu, IPN rozdano między pozostałych laureatów i finalistów XLIII Olimpiady Historycznej.
Polskie Towarzystwo Historyczne – Komitet Główny Olimpiady Historycznej wyraża podziękowanie dla wszystkich osób i instytucji, których zaangażowanie i wsparcie umożliwiło organizację zmagań olimpijskich dla miłośników historii ze szkół ponadgimnazjalnych z obszaru całego kraju.
